Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu Birliği (EXPRA) uzun zamandır beklenen Döngüsel Ekonomi Paketini memnuniyetle karşılamaktadır. Avrupa Komisyonu'nun, Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (GÜS) programlarının verimli bir atık yönetimi sürecinin önemli bir parçasını oluşturduğu ve doğru çerçeve uygulandığı sürece, potansiyellerinin hayata geçirilebileceğine dair kabulünü teyit etmekten memnunuz.
Bu kabul, gözden geçirilen AB atık mevzuatına GÜS programları için birtakım şartlar olarak yansımış, böylelikle GÜS'ün döngüsel bir ekonomiye geçişte oynaması gereken ana rol pekiştirilmiştir.
EXPRA ayrıca yeni atık yönetimi hedeflerinin gerçekçi olması ve güvenilir istatistiklere dayandırılması gerektiğini vurgulamaktadır. Bu yüzden hedeflerin gözden geçirilmesinin temelinde verilerin uyumlaştırılması olmalıdır.
Yeni hükümlere ilişkin ilk görüşlerimiz aşağıda daha ayrıntılı bir şekilde açıklanmıştır.
AB Atık Direktiflerinde GÜS için asgari şartlar belirlenmesi esastır• GÜS, Üye Devletlerin daha sürdürülebilir atık yönetimine geçmelerine yardımcı olan önemli bir araçtır. GÜS'ün AB çapında farklı şekillerde uygulandığı düşünülecek olursa, GÜS ilkesinin uygun bir şekilde AB atık mevzuatına dahil edilmesi ve GÜS programları için katı ve açık asgari şartların belirlenmesi önem kazanmaktadır.
Önerilen ortak GÜS şartları muhtemelen üreticiler, Üretici Sorumluluğu Örgütleri (PRO) ve atık yönetimi zincirindeki diğer oyuncular için eşit şartlar sağlayacaktır.
• Öte yandan EXPRA, özellikle çeşitli GÜS oyuncularının rol ve sorumluluklarıyla ilgili kriterlerin güçlendirilmesini talep etmektedir. Paydaşların mali yükümlülükleri konusunda EXPRA, her bir paydaşın ancak kendi görev ve etki alanına giren maliyetlerden sorumlu tutulabileceğini hatırlatır. Bu maliyetler ayrıca ulusal düzeydeki atık yönetimi operasyonlarının kendilerine has özelliklerini yansıtmalıdır.
Buna ek olarak GÜS şartları, ambalaj sektörü için kilit Direktif konumunda olan Ambalaj ve Ambalaj Atıkları Direktifinde (AAAD) ifade edilmelidir. Ambalaj, çeşitli sektörlerden çok sayıda şirketin dahil olduğu ve yoğun bir atık yönetimi altyapısı gerektiren karmaşık bir atık akışıdır; dolayısıyla, buna uygun bir şekilde kendi Direktifi içinde ele alınmalıdır.
• Son olarak, Birlik, bir GÜS bilgi alış verişi platformunun kurulmasını hararetle desteklemektedir. Böyle bir girişim kuşkusuz AB çapında en iyi uygulamaların tespit edilmesine ve bazı Üye Devletlerin karşılaştığı zorlukların anlaşılmasına katkıda bulunacaktır. EXPRA, bu alandaki 20 yılı aşkın deneyimiyle, bu platformun parçası olmaktan çok memnun olacaktır.
Yeni atık hedef seviyelerinin temelinde güvenilir veriler yer almalı ve bu hedefler gerekçeli ve teknik olarak mümkün olmalıdır
• Halihazırda, AB istatistiklerinin AB'deki ambalaj geri dönüşüm tablosunu tam olarak kıyaslanabilir ve güvenilir bir şekilde sunmadığı hatırlanmalıdır. EXPRA'nın yaptığı bir çalışma, 2006-2012 arasında veri tutarsızlıklarının ve uyuşmazlıkların, Üye Devletlerin ambalaj atığı hedeflerine gerçekten ulaştığını iddia etmek için çok erken olduğunu düşündürecek kadar büyük olduğunu göstermektedir.
EXPRA bu yüzden Üye Devletlerin Avrupa Komisyonu'na sundukları raporların niteliklerini seviye olarak hizalamak amacıyla önerilen önlemleri memnuniyetle karşılamaktadır. Bu şekilde gelecekte en maliyet etkin çözümleri belirlemek kolaylaşacaktır. Öte yandan mevcut durumda, önerilen atık hedef seviyeleri daha fazla inceleme gerektirmektedir.
• EXPRA, geri dönüşümü artırmak için iddialı, uzun vadeli hedefler konması ihtiyacına katılmakla birlikte, bu hedeflerin hem ekonomik, hem de çevresel bakımdan gerçekçi ve gerekçeli olması gerektiği görüşündedir. EXPRA'nın kendi araştırmalarından çıkan sonuç, geri dönüşüm için optimal ve maksimum seviyelerin belirlenebileceği yönündedir. Teknolojik gelişmeler de bu seviyeleri etkileyecektir.
• EXPRA ayrıca atık hedefleri altında "yeniden kullanım için hazırlık" ve geri dönüşüm operasyonlarının birleştirilmesinin, hedeflerin hesaplanmasını daha da karmaşık hale getireceğinin altını çizmektedir. Bu, Üye Devletler arasında sonuçların karşılaştırılabilir olmasını daha belirgin bir şekilde engelleyecektir. Bu süreçlerin ne içerdiği ve hedeflerin aslında nasıl hesaplanması gerektiği konusunda farklı yorumlar bulunmaktadır.
• Sonuç olarak, özellikle istatistiklerin karşılaştırılabilir olmamasından kaynaklanan belirsizliğin ve homojen bir raporlama yönteminin Üye Devletlerin halihazırda raporladığı geri dönüşüm rakamlarına yapacağı ön görülemez etki dikkate alınacak olursa, EXPRA, ambalaj atıklarında bulunan bazı belli maddeler için ifade edilen hedeflerin Atık Çerçeve Direktifindekine benzer bir yaklaşımla belirlenmesini tavsiye etmektedir. Çerçeve Direktif hedeflere uyum konusunda istisnai muamele seçenekleri yoluyla ulusal şartları dikkate almaktadır. Bu şekilde mevcut eksikliklere özel çözümler bulunmasına yardım edilirken, uygulama da güçlendirilebilir.
• Son olarak, EXPRA, geri dönüşüm ölçümü için, geri dönüşümün hesaplanmasındaki farklı yöntemler dikkate alınarak belirlenen seçenekleri memnuniyetle karşılamaktadır. Bazı teknik konuların açıklığa kavuşturulması gerekse de, çaba, izleme ve uygulamaya yönlendirilerek, nitelikli geri dönüşüm sağlanmalıdır.
